Phố hội – Chắt chiu những mảng xanh

Hội An, từng là thị xã, giờ đã lên thành phố. Nhưng vẫn luôn nhớ về Hội An như một khu phố cổ bên dòng sông Hoài. Phố Hội nhỏ bé mà quyến rũ kỳ lạ, níu bước chân, níu cả tâm hồn ai đã – dù hữu ý hay vô tình – trót qua đây.

1. Phố Hội nhỏ bé. Có người bảo rằng: Đi từ phố rasông, từ sông vào phố là hết phố Hội. Có người bảo rằng: Đi dọc 3 conphố ngắn ngủi và vài cái kiệt (ngõ/hẻm) là hết phố Hội. Có người bảorằng: Phố Hội chỉ đi một buổi là hết… Ai nói cũng đúng và cũng… chẳngđúng. Phố Hội nhỏ bé vậy, mà người ta vẫn cứ lưu luyến, vẫn cứ nấn ná,đi rồi vòng lại, xa rồi thì nhớ, xa rồi cứ muốn trở lại.

Nếu hỏi phố Hội quyến rũ bởi điều gì cụ thể thì sẽ rất khó trả lời vìcó quá nhiều điều. Và, sẽ thật vô lý nếu tách riêng những điều cụ thểấy ra. Bởi phố Hội cùng hồn phố không phải là sự tập hợp bằng phép cộngcủa cái này cái kia. Tất cả là một sự giao hoà của lịch sử, văn hoá,kiến trúc, của thiên nhiên, con người và cuộc sống… Mỗi góc nhỏ của phốHội đều như cất chứa, ẩn giấu sự quyến rũ bí ẩn mà dung dị, làm mê hoặclòng người.

Nhà cổ, những mái ngói rêu phong, sắc màu đèn lồng, không gian phố,những kiến trúc in dấu thời gian, dòng sông êm ả, nhịp sống bình lặng,con người hiền hoà dễ mến… và bao nhiêu điều khác để làm nên một phốHội? Sẽ thiếu sót nếu như không nhắc đến một thứ rất khiêm nhường và nhỏbé, không phải là bất biến và cũng chẳng bao giờ được liệt kê, xếp thứhạng trong việc bảo tồn di sản. Ấy là những mảng xanh phố Hội.

2. Phố nhỏ, vỉa hè cũng nhỏ, nhiều chỗ vỉa hè chỉrộng cỡ… một viên gạch lát; và có chỗ không có cả vỉa hè; những con hẻmthì hun hút chỉ đủ một người đi. Nhà nép chen nhau, mái nép chen nhau.Chỗ trồng cây, chỗ dành cho cây xanh ở phố Hội – theo một cách thôngthường – dường như là điều xa xỉ. Nhưng phố Hội vẫn có những mảng xanh,những mảng xanh tuyệt đẹp, đẹp đến nao lòng. Những mảng xanh gắn kết hàihòa với kiến trúc, với những ngôi nhà, với phố. Tưởng như không có chỗcho cây, mà cây vẫn mọc, vẫn được trồng, vẫn sống, bền bỉ và xanh đến kỳlạ. Màu xanh vẫn có mặt ở khắp nơi, và hoa nở rực rỡ; xen cùng nhà, xentrong phố. Có lẽ, chỉ trừ công viên Kazic (KTS người Ba Lan đã đóng gópthầm lặng cho sự vinh danh di sản của phố cổ Hội An) bên đường Trần Phú– tất nhiên cũng rất nhỏ, cùng khuôn viên một vài hội quán là có mảngxanh lớn một chút, còn lại là những mảng xanh nhỏ bé, ở khắp mọi nơi.Cây trên vỉa hè, cây nép vào mặt phố, cây trong lòng sân trong, cây trênbờ tường, cây trên mái, cây leo cả trên dây điện… Chúng tồn tại tựnhiên như hơi thở, như một phần của phố Hội.

Có bao nhiêu loại cây? Chắc cũng chẳng ai đong đếm, thống kê. Cây caonhất là cây dừa, một hàng ở bến Bạch Đằng, mấy cây cạnh Chùa Ông, vàicây xen trong phố. Còn lại đa phần là những cây nhỏ nhỏ, xinh xinh, hiếmthấy có cây cao quá nóc nhà. Ấn tượng nhất là những mái hiên xanh,những bức rèm xanh, những bức rèm hoa của vàng anh, mai hoàng yến, sửquân tử, vạn tua hồng… và nhất là hoa giấy, như một loại cây điển hìnhbền bỉ, nhẫn nại vươn lên ở nơi đây trong điều kiện thật khắc nghiệt.

3. Phố Hội sẽ chẳng còn quyến rũ nữa nếu thiếu nhữngmảng xanh; những mảng xanh quý giá đến nhường nào! Có lẽ vậy, chẳng nóira, mà người ta có thể cảm nhận được những mảng xanh được chắt chiu,gìn giữ. Chắt chiu những mảng xanh, cũng như chắt chiu một phần linh hồncho phố. Thật khó tin khi thấy những gốc cây mọc lên từ… nền xi măng,từ góc chân tường mà vẫn xanh tốt. Có những nơi cành lá xoà bóng mát,hoa nở rực rỡ trước nhà mà người ta chẳng nhìn thấy thân, gốc ở đâu?!

Và cũng thật khéo làm sao, những mảng xanh phố Hội cũng nhỏ bé, vừađủ, ở mỗi ngôi nhà, trong lòng phố. Dường như cây cũng hiểu rằng phảimọc như thế nào, phải sống như thế nào, xanh như thế nào là đủ, là đẹp,là duyên. Cây xanh hoà quyện với kiến trúc, với không gian phố, tô điểm,làm đẹp thêm mà không lấn át, không che khuất, cũng không phá vỡ, làmhỏng kiến trúc (theo cả nghĩa đen). Những mảng xanh khiêm nhường và thầmlặng đi qua thời gian cùng phố.

Mỗi lần đến phố Hội, tôi có những cảm xúc khác nhau, vừa quen thuộc,vừa mới lạ. Phố Hội quyến rũ bởi sự giao hoà của tất cả, chẳng thể táchrời. Nhưng, khi nhớ về phố, tôi lại nhớ về những mảng xanh chắt chiu ấy,và để lòng mình chắt chiu một tình yêu…

Bài & ảnh: Hà Thành